Schwarzwälder Bollenhut en Schäppel

Tot de traditionele klederdracht in het Zwarte Woud hoort ook een hoed. Wat we het meest zien is het hoofddeksel de 'Bollenhoed' Die is het meest bekend geworden. Op deze hoed zijn 14 bollen bevestigd. Weliswaar ligt de één een beetje over de ander, maar het zijn er veertien.

Bollenhut

De kleur is ook van belang. De hoed met rode bollen wordt gedragen voor de eerste keer door meisjes gedragen tijdens het communiefeest aansluitend alleen nog door ongetrouwde vrouwen. Die, wanneer ze getrouwd zijn, zwarte bollen gaan dragen.
De hoeden kunnen tot twee kilo wegen en worden tot op vandaag met de hand gemaakt door hoedenmaaksters.

Deze hoed staat voor een algemeen beeld in het Zwarte Woud. Maar wat maar weinigen weten is dat de Bollenhoed oorspronkelijk behoort tot de klederdracht uit Gutach. En maar in drie gemeenten gedragen mag worden. Te weten: Gutach, Horberg-Reichenbach en Kirnbach.

Maar dan heb je ook nog de Schäppel. De Schäppel is een Bruidskroon. Het hoofddeksel dat gedragen wordt door vrijgezelle, jonge vrouwen op Feest- en Hoogtijdagen. Voor de laatste keer tijdens hun trouwdag. De Schäppel is een teken van reinheid. Maar ook; hoe uitbundiger het hoofddeksel, hoe rijker de familie.

Schäppel

Na het trouwen in de kerk zet de bruid de Bruidskroon af en hangt hem boven de tafel waar het bruidspaar zit. Dit als teken van vrede.
Vroeger waren de kronen van voornamelijk dennentakken, kruiden met een toevoeging van (gedroogde) vruchten. Pas veel later werden er kostbaardere materialen gebruikt. Kralen, parels, zilver en goud. Maar ook spiegeltjes. Die werden aan de gehele onderrand aangebracht waarop de kroon rust. En ook helemaal bovenop de kroon. Dit moet de boze geesten weren.

Je begrijpt; hoe uitbundiger de kroon, hoe rijker de familie. Als je tot de minderbedeelden hoorde en toch mee wilde doen, kon je ook wel een Bruidskroon lenen bij een rijke familie. De huur werd dan betaald in bijvoorbeeld een deel van de opbrengst van de oogst.
Soms kon je de kroon lenen via de gemeente of de kerk. De kroon was dan minder uitbundig maar ook minder prijzig.

Tegenwoordig worden de Bruidskronen weer meer gedragen samen met de traditionele kleding.

In Gutach woont nog een hoedenmaakster met specialisatie Schäppel. Haar naam is Friedhilde Heinzmann.
Om een frame bevestigt ze kralen, pareltjes, spiegeltjes en andere versiering. Alles wordt vastgezet met zilverdraad. In ongeveer honderd uur maakt ze een prachtige creatie.

Friedhilde Heinzmann aan het werk

Mocht je op zondag 12 juni in de buurt zijn van het openluchtmuseum in Gutach, -  het Schwarzwälder Freilichtmuseum Vogtsbauernhof -  laat je dan door Friedhilde Heinzmann op de hoogte brengen over alles wat met de Schäppel te maken heeft.
Zij verzorgt demo's en vertelt over haar vak tussen 10.00 en 17.00 uur.