Borduren is hip, mindful en soms zelfs opwindend: ‘Leuk om piemels te borduren’
Borduren neemt zo’n hoge vlucht dat het Fries Museum er een grote tentoonstelling aan wijdt. Deze drie fanatieke borduurders zijn er al lang van overtuigd dat de kruissteek méér is dan een hobby.
‘Dat geluid van die naald door de stof: heerlijk!’
Sara Vrugt (39) uit Den Haag is beeldend kunstenaar en maakt grote geborduurde kunstwerken. Momenteel werkt ze aan een geborduurd bos van honderd vierkante meter, vanaf 6 maart te zien in Panorama Mesdag in Den Haag.
,,In de werkplaats van de Kunstacademie in Den Haag waar ik Textiel en Mode studeerde, zag ik voor het eerst een borduurmachine. Die zet supersnel een tekening om in honderden borduursteekjes, zó fijntjes, precies en mooi. Toen was ik verkocht.
Later ben ik ook juist het trage karakter van handmatig borduren gaan waarderen. Sinds tien jaar maak ik grote geborduurde kunstwerken, handgemaakt door grote groepen mensen. Ik heb als kunstenaar altijd de wens gehad mensen bij elkaar te brengen en borduren is daar als middel heel geschikt voor. Iedereen kan het. Mannen die langs het borduuratelier lopen en aan wie ik vraag om mee te doen, beginnen soms te sputteren. Maar het is gewoon een naald en een draad die je door stof haalt. Momenteel ben ik bezig met een groot geborduurd bos: een doek van vier meter hoog en dertig meter lang, vol bomen, takken, vogels en wortels. Zo’n duizend vrijwilligers hebben in een jaar tijd het doek volgeborduurd. Het doek komt uiteindelijk in Panorama Mesdag te hangen, in een grote spiraalvormige stellage, zodat je straks daadwerkelijk door het bos kunt lopen.
Dat borduren een oubollig imago zou hebben, daar merk ik niks van
Zelf borduur ik bijna nooit meer, helaas. Mijn projecten zijn ondertussen zo groot dat ik er niet meer aan toekom. Al heb ik toevallig gister wél een vogel gemaakt in het geborduurde bos. Ik begon aan de eerste vleugel en kon bijna niet meer stoppen. Ik werk met de Lunéville-naald, dat gaat zo fijn en ritmisch. Dat geluid van de naald die door de stof prikt, vind ik al heerlijk.
Dat borduren een oubollig imago zou hebben, daar merk ik niks van. Ik weet dat er mensen pornografische afbeeldingen borduren omdat dat een grappige tegenstelling is, maar wat mij betreft hoeven we niet meer te bewijzen dat borduren saai zou zijn. Ik zie vooral heel toffe, moderne borduurprojecten voorbijkomen.’’
‘Ik borduur in het openbaar, dat haalt hopelijk de gêne iets weg’
Jacob de Graaf (42) uit Rotterdam heeft een bedrijf, Modern Folk Embroidery, waar hij zelfgemaakte borduurpatronen verkoopt.
,,Ik heb een hekel aan de term ‘mindful’: je wordt ermee doodgegooid. Maar ik kan niet ontkennen dat borduren een zekere meditatieve werking heeft. Het heeft iets heel kalms, steekje voor steekje zien hoe er langzaam een product ontstaat. Ik ben opgeleid tot schilder aan de Kunstacademie in Kampen, maar al van kinds af aan heb ik interesse gehad in textiel, naald en draad. Mijn moeder maakte poppen en verkocht die op markten; dat vond ik maar wat interessant. Toen ik later voor mijn werk de schilderijen van oude meesters bestudeerde, vielen me de prachtig geborduurde kostuums op en begon het weer te kriebelen. Een kruissteek is zo simpel, maar je kunt er toch zulke complexe ontwerpen mee maken; dat fascineerde me. In mijn zoektocht naar patronen vond ik niet iets wat ik zelf wilde borduren, dus besloot ik ze zelf maar te maken.
Mijn stijl is neo-folkloristisch. Het zijn geometrische patronen geïnspireerd op volkse borduurwerken. Zo gebruik ik de borduurtraditie van de quakers, een geloofsgemeenschap, maar speel met de indeling van de lap. Als je dat op een respectvolle manier doet, mag het best, vind ik.
Borduren is nu mijn fulltimebaan. Ik verkoop digitale patronen via mijn website en er doen wereldwijd mensen mee aan mijn stitch-a-longs via Youtube en Instagram.
Ik krijg als mannelijke borduurder bijna alleen maar positieve reacties; volgens mij is de tijd voorbij dat dat als iets shockerends wordt gezien. Handwerken hoort vanaf de 18de, 19de eeuw bij huisvrouwen, maar daarvóór was het iets van de gildes – en dat waren toch echt mannenclubs. Ik denk dat sommige mannen zich gegeneerd voelen om te borduren, daarom borduur ik zelf bewust in het openbaar: op het vliegveld, in het park, in de metro. Dat haalt de gêne hopelijk een beetje weg.’’
‘Dat ik piemels borduur, is niet omdat ik wil choqueren’
Bho Roosterman (47) uit Purmerend is stylist en kostuumontwerper. Ze borduurt onder de naam ‘All she ever wanted’ erotische taferelen, maakt borduurpakketten en geeft workshops.
,,Als mensen vragen wat ik doe, zeg ik dat ik erotische afbeeldingen borduur. O, reageren mensen dan. Tot ze de plaatjes zien op Instagram. Dan roepen ze: ‘Oh! Óhh!?’ Het is nooit mijn bedoeling mensen te choqueren; ik vind het gewoon leuk om piemels te borduren.
Zes jaar geleden ging het niet supergoed met mij; ik zat in een rouwperiode met veel stress en zocht iets om mijn gedachten te verzetten. Borduren kon ik al, dat heb ik van mijn oma geleerd. Dus begon ik met een grappig borduursetje dat ik tegenkwam in een pop-upwinkel. Ik maakte een mondje, daarna borduurde ik tekeningen van borsten en zo ging ik steeds verder. Ik deed het vooral als therapie voor mezelf, maar meer en meer mensen riepen enthousiast dat ik het moest gaan verkopen. De combinatie van borduren en porno spreekt tot de verbeelding, blijkbaar.
Als ik in een erotische film iets moois tegenkom, maak ik een screenshot en trek de lijnen over op een tekening. Daarna kies ik de juiste compositie, volg de lijnen met een rijgsteek en borduur zo de tekening op stof. Mensen denken soms dat ik een ingewikkeld seksleven heb met zo’n hobby. Maar dat ik het leuk vind om drie grote piemels te borduren, betekent niet dat ik die in het echt van dichtbij hoef te zien. Het zijn twee verschillende werelden.
Ik ben opgegroeid in de jaren 70 in een kunstenaarsfamilie – daar was alles heel open en vrij. Voor mij is het niet raar als ik vertel dat ik houd van seks en porno, het is mijn missie geworden om het gesprek erover open te gooien. Het mooie is dat ik die missie combineer met wat ik het liefst doe: borduren. Andere mensen gaan na een drukke werkdag sporten, ik maak mijn hoofd leeg tijdens het rijgen van een draad.’’
Haute Bordure
Van met gouddraad geborduurde schoenen uit 1620 tot een spectaculair pailletten-catsuit van Jan Taminiau: het beste uit vier eeuwen handgemaakt borduurwerk in de mode staat centraal op de tentoonstelling Haute Bordure in het Fries Museum.
Nu het museum in Leeuwarden dicht is, kunnen we de borduursels nog even niet van dichtbij bekijken, maar op de site is een voorproefje te zien van historische en eigentijdse stukken.
Ook is er een (online) activiteitenprogramma met workshops, lezingen en masterclasses. Zo is er op 21 februari een workshop ‘Hongaars borduren’, kun je in het weekend van 24 en 25 april freestyle borduren en leer je eind juni de beginselen van Zaans stikwerk. Als het museum weer open mag, kunnen we alle borduurpracht tot 18 juli met eigen ogen bekijken.
Bron:
de Stentor d.d. 14 februari 2021
Jette Pellemans ^ 14-02-21, 13:00 Laatste update: 21:36
Foto's: David Cohen
Banner: Fries Museum Leeuwarden
Geen opmerkingen:
Een reactie posten